Οι Πόντιοι της Πιερίας επιθυμούν οικισμό σαν κι αυτούς στα παρχάρια του Πόντου

Με μεγάλη μαεστρία και περίσσια προσοχή, παρχαρομάνες με τις παραδοσιακές ποντιακές φορεσιές τους παρασκευάζουν φυλλωτά στη σκεπασμένη από λεπτό σανίδι καλύβα. Λίγα μέτρα πιο πέρα, σε μια άλλη, σκεπασμένη με χώμα καλύβα,

αλλά στο ίδιο οπάν’, άλλες μεσήλικες παρχαρέτσες ετοιμάζουν με το ντουρβάνι βούτερο. Απ’ έξω ο τσοπάνος παρακολουθεί τα ζωντανά που μπαίνουν στο τσιαβιρμάν’ (περιτοίχισμα), αφού τελείωσε η βοσκή.

Την καλοκαιρινή σιγαλιά και τη ζωντάνια της φύσης συμπληρώνουν οι μελωδικοί ήχοι της κεμεντζέ που ακούγονται απαλά και νοσταλγικά ταξιδεύοντας στην ατμόσφαιρα.

Πρόκειται για εικόνες του παρελθόντος από κάποιο παρχάρι της αλησμόνητης πατρίδας, του Πόντου, που φιλοδοξούν να αναβιώνουν κάθε χρόνο στην Πιερία οι Πόντιοι. Την Πιερία, που επτά στους δέκα κατοίκους της είναι Πόντιοι.

Εκδρομείς σε παρχάρι (φωτ.: αρχείο ΕΠΜ)

Το όνειρο των 20 ποντιακών συλλόγων του νομού Πιερίας να κατασκευαστεί ένας παραδοσιακός οικισμός, σαν κι αυτούς στα παρχάρια του Πόντου, μοιράζεται με το pontos-news.gr η πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Πιερίας Ζαΐρα Λαζαρίδου (φωτ. αριστερά). Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, μας λέει, θα αναβιώνει η ζωή στα παρχάρια και έτσι θα μεταλαμπαδεύεται στους νεότερους Πόντιους η καθημερινότητα και τα πολιτιστικά ήθη των ανθρώπων που διαβίωναν στα θερινά βοσκοτόπια του Πόντου.

Και οι μη Πόντιοι, όμως, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μια... άλλη ζωή.

Η Ζ. Λαζαρίδου μιλά με αρκετή δόση βεβαιότητας ότι το σχέδιο θα πραγματοποιηθεί, και μάλιστα σύντομα. Ήδη έχει συγκροτηθεί μια επιτροπή, προκειμένου να κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να προωθηθεί το θέμα. Αναζητείται ένα χορτολίβαδο αρκετών στρεμμάτων που να παραπέμπει στα παρχάρια του Πόντου, κι εκεί με προσοχή και τον κατάλληλο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό θα κατασκευαστεί ο παραδοσιακός οικισμός. Πολύ μεγάλη βοήθεια προς τους ποντιακούς συλλόγους στη διαδικασία αναζήτησης του κατάλληλου χώρου παρέχει ο προϊστάμενος της τοπικής Δασικής Υπηρεσίας, Γιώργος Μαυρίδης.

Το μαγικό παρχάρι Αβουσόρ, κοντά στην κορυφή των Ποντικών Άλπεων

Όταν το έργο υλοποιηθεί, θα γίνονται κάθε καλοκαίρι –κατά πάσα πιθανότητα τον Αύγουστο– εκδηλώσεις από τους ποντιακούς συλλόγους του νομού. Ο παραδοσιακός οικισμός θα αποτελέσει και μια πολύ καλή ευκαιρία για την αύξηση των επισκεπτών στο νομό.

Μουσείο - μνημείο
Έναν λαογραφικό θησαυρό, με πάνω από 700 παραδοσιακά αντικείμενα από τον Πόντο (φορεσιές, βιβλία, ρούχα, οικιακά σκεύη, γεωργικά εργαλεία, μουσικά όργανα κτλ.) έχει στην κατοχή της η Ένωση Ποντίων Πιερίας. Τα φυλάσσει σε χώρους του τριώροφου ιδιόκτητου κτηρίου της –εγκαινιάστηκε το 1990 και κατασκευάστηκε σε παραχωρηθέν από το Δήμο οικόπεδο με πόρους της ένωσης– που βρίσκεται στην οδό Μητρ. Τραπεζούντος Χρύσανθου 13, στην Κατερίνη.

Από το 2010 με την επίβλεψη της Ελεονώρας Σκουτέρη-Διδασκάλου γίνεται καταγραφή, συντήρηση και αξιοποίηση των παραδοσιακών αντικειμένων. Στόχος της ένωσης είναι να τα εκθέσει σε έναν μουσειακό χώρο, ώστε να είναι όλα επισκέψιμα. Έχει ζητηθεί από το Δήμο να της παραχωρηθεί κάποιος χώρος, και η Ζαΐρα Λαζαρίδου εκφράζει την πεποίθησή της ότι το έργο θα πραγματοποιηθεί.

Εκτός από το λαογραφικό μουσείο, σημαντικό στόχο συνιστά και η αντικατάσταση-βελτίωση του μνημείου της Γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού που βρίσκεται στην οδό 19ης Μαΐου. Εκεί σήμερα υπάρχουν το άγαλμα ενός αντάρτη και τέσσερις μαρμάρινες ανάγλυφες πλάκες.

Διά στόματος της Ζ. Λαζαρίδου, η Ένωση Ποντίων Πιερίας, ζητά να απομακρυνθεί το άγαλμα του αντάρτη και να μπει αυτό μιας μάνας που θα κρατά στην αγκαλιά το παιδί της και θα φθάνει ως πρόσφυγας στη μητέρα Ελλάδα.

Όπως μας λέει, όλοι οι στόχοι μπορούν να πραγματοποιηθούν, αφού υπάρχει αγαστή συνεργασία των ποντιακών συλλόγων του νομού. Εκπρόσωποί τους ανταμώνουν συχνά και συνδιοργανώνουν εκδηλώσεις.

Η ποντιακή διάλεκτος
Τεράστια προσπάθεια καταβάλλει η Ένωση Ποντίων Πιερίας για τη διατήρηση του ζωντανότερου και ίσως σημαντικότερου κυττάρου του πολιτισμού της αλησμόνητης πατρίδας, της ποντιακής διαλέκτου, και μαζί με αυτήν ηθών, εθίμων και γενικότερα του πολιτισμού του Πόντου. Από το 1998 ξεκίνησαν μαθήματα εκμάθησης ποντιακής διαλέκτου υπό την καθοδήγηση της Βέρας Αντωνιάδου, πολλά από τα οποία γίνονταν με τη μορφή δρωμένων. Τώρα το τμήμα δεν λειτουργεί, αφού υπάρχει έλλειψη δασκάλων, ωστόσο η Ζ. Λαζαρίδου τονίζει την επιθυμία του ΔΣ της Ένωσης να ανασυσταθεί.

Στην προσπάθεια διάσωσης της ποντιακής διαλέκτου εντάσσεται και η έκδοση (το 2010) του παραμυθιού Ο χαμαιλετάρτς κι ο πάρδον (ο μυλωνάς και ο γάτος). Είναι εικονογραφημένο και έχει ακόμα τεράστια απήχηση στα παιδιά. Μάλιστα, πολλά το έμαθαν σχεδόν απ’ έξω! Επίσης σχεδιάζεται και η έκδοση ενός μύθου του Αισώπου, ο οποίος στην ποντιακή θα τιτλοφορείται «Ο ψωμάς π’ εθέλεσεν να πετά».

Σχεδόν ενός αιώνα σύλλογος
Το 1932 ιδρύθηκε η Ένωση Ποντίων Πιερίας, από Πόντιους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο νομό Πιερίας. Διαθέτει σειρά τμημάτων και επιδίδεται σε πολλές δραστηριότητες, ενώ είναι αξιοσημείωτη η ολοένα και αυξανόμενη συμμετοχή νέων.

Από το αρχείο της Ένωσης Ποντίων Πιερίας

Ειδικότερα, διαθέτει τμήμα θεατρικό (παιδικό και ενηλίκων), το οποίο ανεβάζει 2-3 παραστάσεις κάθε χρόνο. Για το καλοκαίρι σχεδιάζεται μια παράσταση με θέμα την προσφυγιά. Από τη δεκαετία του ’50 ανεβάζει παραστάσεις το θεατρικό τμήμα της ένωσης. Εκείνα τα δύσκολα χρόνια ανέβασε με μεγάλη επιτυχία Τη Τρίχας το γιοφύριν.

Σε παιδικό, εφήβων, νέων και ενηλίκων χωρίζεται το χορευτικό τμήμα της Ένωσης, με χοροδιδάσκαλο την Έφη Τουμπουλίδου.

Έχουν δοθεί διάφορες παραστάσεις σε όλη τη χώρα, ακόμα και σε πολύ σημαντικούς χώρους (μεταξύ άλλων στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης), αλλά και στο εξωτερικό (Αυστρία και Γερμανία).

Υπάρχουν ακόμα τμήματα χορωδίας, εκμάθησης ποντιακής λύρας (με τη συμμετοχή 20 παιδιών ετησίως), αιμοδοσίας, ξυλογλυπτικής-ζωγραφικής, παραδοσιακού αργαλειού Οινόης, τορνευτικής (επεξεργασία μετάλλων), πλούσια βιβλιοθήκη κι ένα σημαντικό αρχείο φωτογραφιών.

Έργα του τμήματος ψηφιδωτού

«Μας ενδιαφέρει να περάσουμε την παράδοση και την ιστορία στα παιδιά μας, και κυρίως το θησαυρό μας, που είναι η ποντιακή διάλεκτος. Αυτήν τη διάλεκτο που κρατάει από τα ομηρικά χρόνια. Όταν την ακούς, νιώθεις περήφανος που είσαι Πόντιος», καταλήγει μιλώντας στο pontos-news.gr η Ζαΐρα Λαζαρίδου.

Ρωμανός Κοντογιαννίδης

http://www.pontos-news.gr/